Kısacası iyice bi öğreneyim kimin eli kimin cebindeymiş diye bilgisayar başına oturdum. Okuduklarımdan anladığımı özet geçeyim bakalım, ne çıkacak...
Ülkenin ismi
Hollanda'nın İngilizce karşılığı aslında "Holland" değil, The Netherlands. Hollanda'daki 12 eyaletin ikisinin ismi Noord Holland ve Zuid Holland. Orada yaşayanlara "Hollanders" deniyor. Fakat ülke vatandaşlarına "Dutch" deniyor. Yani aslında her Hollander aynı zamanda bir Dutch fakat her Dutch bir Hollander değil. Neden insanlar hepsine birden Hollandalı demeye meyilli peki? Buna bir cevap buldum ama doğruluğundan emin değilim. Kulağa mantıklı geliyor:
Rivayete göre, 17. yüzyılda altın çağını yaşayan Flemenk Cumhuriyeti'nin (Dutch Republic) denizaşırı toprakları keşfedip işgal eden vatandaşları genellikle Zuid ve Noord Holland'dandı ve gittikleri yerlerde kendilerini Hollander diye tanıttılar. Bu yeni keşifler sonraki yüzyıllarda sömürge bölgeleri olarak gittikçe daha çok önem kazandıkları için, kaşiflerinin kullandıkları Holland sözcüğü, Krallığın dünyada en çok bilinen ismi haline geldi.
Yine aynı kaynaktan öğrendiğim rivayete göre, diğer bazı eyaletlerde yaşayanlara Hollandalı oldukları iddia edilince bozulup, "Hayır Dutch diyeceksin" diye düzeltiyorlarmış.
Krallık'ın kapsamı
Hollanda ile "Hollanda Krallığı" da aynı şey değil. Hollanda Krallığı (Koninkrijk der Nederlanden) 4 ülkeden oluşuyor: Hollanda (Nederlands), Aruba, Curaçao ve Sint Marteen. Bu üçü Karayiplerde adalar (veya ada parçaları). Tahmin ediklebilir ki eski sömürge toprakları. Nasıl ülke haline gelmişler peki? Yakın tarihlerinden özetin özetinin özeti sayılacak notlar aldım:
1954 - Sömürge topraklarının hepsine birden Hollanda Antilleri (Nederlandse Antillen) ismi verildi ve Krallık'a bağlı özerk ülke ilan edildi. Bu isim, Sint Marteen, Saba, Sint Eustatius, Aruba, Bonaire ve Curaçao'yu kapsıyordu. Bir diğer sömürge olan Surinam, Hollanda Antilleri'ne dahil olmayı reddetti, Krallık'a bağlı kalıp özerkliğini ilan etti.
1975 - Surinam Cumhuriyeti Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti.
1986 - Aruba, Hollanda Antilleri'nden ayrılıp özerkliğini ilan etti.
1990lar - Hollanda Antilleri'nde ekonomik sıkıntılar arttı, Curaçao'nun baskın gelmesi gibi sebeplerle anlaşmazlıklar çıktı.
2005 - Hollanda Antilleri referandum yaptı. Çoğunluğun Krallık'a veya Hollanda'ya bağlı kalmak istediği sonucu çıktı.
10 Ekim 2010 - Hollanda Antilleri dağıldı. O zamandan beri Curaçao ve Sint Marteen de Kraliyet'e bağlı özerk ülke statüsünde. Bonaire, Saba ve Sint Eustatius ise özerklik ilan etmedi, Hollanda'ya bağlı özel eyalet statüsü aldı. Bunlara "Karayip Hollandası" veya baş harflerinden dolayı kısaca "BES adaları" da deniyor.
Hollanda Karayiplerinde şimdiki durum
Curaçao, Sint Marteen ve Aruba: Krallık'a bağlı özerk devletler, Hollanda ile bağları yok, Hollanda sadece rehberlik edecek, ulusal yönetime geçmelerinde. Ulusal yönetim ve yasama görevleri var.
BES Adaları: Hollanda'ya bağlı "özel eyalet" statüsündeler. Yani Hollanda'nın 12 eyaletinden içinde değiller. 2010'dan sonra, Hollanda Antilleri yasaları geçerli olmaya devam etti. Hollanda yasalarının yavaş yavaş adalara uyarlanması kararı alındı. Hollanda vatandaşları ile aynı haklara sahipler. 2010 anlaşmasında, daha iyi bir sağlık sistemi, eğitim sitemi, düşük gelirliler için sosyal ev, temiz içme suyu, üçü için ortak bir polis-itfaiye-ambuklans merkezi, havalimanı ve limanlarda arttırılmış güvenlik ve Hollanda seçimlerinde oy kullanma haklarının olacağı beyan edildi. Para birimleri ise 2011'den beri Amerikan doları.
Krallık'ın sorumluluğu:
Birleşmiş Milletler'e göre, Krallık'ın eski sömürgelerinin refah seviyesini yükseltme görevi varmış. Yani Hollanda, "özerk oldunuz hadi eyvallah" deyip kenara çekilemiyormuş. Finansal destek, yetişmiş eleman temin etme gibi görevleri varmış. Bu konuya özel bir yazı yazmalıyım sonra. Epey ayrıntılı bir konu gibi duruyor. Görevleri lafta mı koluyor yoksa rakamlar yazılı olarak belgelenmiş mi? Surinam tamamen bağımsız olduği için Surinam'a karşı sorumluluklarıiptal oldu mu? gibi kafamda deli sorular...
Şimdilik şu haritayla sözlerime son verirken, esenlikler dilerim:
Kaynaklar:
1. Government of the Netherlands https://www.government.nl/topics/caribbean-parts-of-the-kingdom
3. expatica.com http://www.expatica.com/nl/insider-views/What-is-the-difference-between-the-Netherlands-and-Holland_107926.html
